ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ

Η κοιλιοκάκη είναι μία αυτοάνοση νόσος του πεπτικού συστήματος που καταστρέφει το λεπτό έντερο και παρεμβαίνει στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων. Οι άνθρωποι που έχουν κοιλιοκάκη, παρουσιάζουν υπερευαισθησία στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη του σιταριού, της σίκαλης και του κριθαριού, λόγω γενετικής προδιάθεσης. Γι αυτό και ονομάζεται επίσης δυσανεξία στη γλουτένη ή εντεροπάθεια από ευαισθησία στη γλουτένη. Η γενετική προδιάθεση για τη νόσο σχετίζεται με το μείζον σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας (HLA) και συγκεκριμένα με τα αλλήλια DQA1, O501, DQB1, O201, τα οποία κωδικοποιούν τα DQ2 μόρια.

Η γλουτένη είναι μία φυσική πρωτεΐνη που υπάρχει σε πολλά δημητριακά, όπως το σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη και τη βρώμη. Βρίσκεται κυρίως σε τρόφιμα, αλλά μπορεί επίσης να βρεθεί σε προϊόντα καθημερινής χρήσης όπως τα φάρμακα, τις βιταμίνες και τα βάλσαμα για τα χείλη.

Η κοιλιοκάκη είναι ασθένεια:

- δυσαπορρόφησης, με την έννοια ότι οι θρεπτικές ουσίες δεν απορροφώνται σωστά και
- παθολογικής ανοσοποιητικής αντίδρασης στη γλουτένη. Η κοιλιοκάκη είναι επίσης γνωστή και ως εντερική άφθα, μη τροπική άφθα, ή ως εντεροπάθεια στη γλουτένη. Μερικές φορές η νόσος προκαλείται ή ενεργοποιείται για πρώτη φορά μετά από μια εγχείρηση, μια εγκυμοσύνη, έναν τοκετό, μια ιογενή λοίμωξη ή κάποιες σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΙ ΒΡΕΦΗ

* Στομαχικές διαταραχές
* Κοιλιακό άλγος
* Χρόνια ή επαναλαμβανόμενη διάρροια
* Έμετος
* Δυσκοιλιότητα
* Ωχρότητα
* Μείωση του σωματικού βάρους
* Ευερεθιστότητα
* Διακοπή της ανάπτυξης

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ

- Ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία
- Κόπωση
- Δυσκοιλιότητα
- Οστικοί πόνοι
- Αρθρίτιδα
- Απώλεια οστού ή οστεοπόρωση
- Κατάθλιψη ή αγχος
-Νευρολογικά προβλήματα, όπως αδυναμία, κακή ισορροπία, επιληπτικές κρίσεις, πονοκέφαλοι, μούδιασμα στα πόδια
- Σπασμοί
- Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως
- Υπογονιμότητα, έλλειψη της εμμήνου ρύσεως
- Στειρότητα ή υποτροπιάζουσες αποβολές
- Αποχρωματισμός των δοντιών ή απώλεια αδαμαντίνης, πληγές στα χείλη ή τη γλώσσα
- Φαγούρα, επώδυνο δερματικό εξάνθημα (ερπητοειδή δερματίτιδα)

Η συχνότητα της κοιλιοκάκης σε γενετικά νοσήματα είναι:

* Σύνδρομο Down: 4-19%
* Σύνδρομο Turner: 4-8%
* Σύνδρομο Williams: 8.2%
* Ανεπάρκεια IgA: 7%

Και σε αυτόανοσα νοσήματα είναι:

* Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι: 3.5-13%
* Θυρεοειδίτιδα: 4-8%
* Αρθρίτιδα: 1.5-7.5%
* Αυτοάνοση ηπατοπάθεια: 6-8%
* Sjogren's syndrome: 2-15%
* Ιδιοπαθής διατατική καρδιομυοπάθεια: 5.7%
* IgA νεφροπάθεια: 3.6%

Εξετάσεις αίματος για την διάγνωση της κοιλιοκάκης:

Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα ορισμένων πρωτεϊνών-αυτοαντισωμάτων που αντιδρούν κατά των ίδιων των κυττάρων του σώματος ή των ιστών στο αίμα τους. Για τη διάγνωση της κοιλιοκάκης γίνεται εξέταση για την ανίχνευση υψηλών επιπέδων των αντισωμάτων τρανσγλουταμινάσης (tTGA) ή των αντισωμάτων αντι-ενδομυϊου (ΕΜΑ). Εάν τα αποτελέσματα των εξετάσεων είναι αρνητικά, αλλά υπάρχει ακόμα υποψία κοιλιοκάκης, χρειάζονται επιπρόσθετες εξετάσεις.

Πριν από την εξέταση ο ασθενής απαιτείται να συνεχίσει να καταναλώνει τρόφιμα με γλουτένη, όπως το ψωμί και τα ζυμαρικά. Τα αντισώματα που ανευρίσκονται στο αίμα σε περίπτωση που κάποιο άτομο πάσχει από κοιλιοκάκη εξαρτώνται κατά βάση από τη διατροφή. Τα αντισώματα αυτά αναπτύσσονται μετά από την κατανάλωση γλουτένης. Όταν η γλουτένη δεν καταναλώνεται, τα αντισώματα μειώνονται σε σημείο που ίσως να μην ανευρίκονται πια. Έτσι, αν το άτομο σταματήσει να τρώει τρόφιμα με γλουτένη πριν από την εξέταση, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αρνητικά για την κοιλιοκάκη, ακόμη κι αν η ασθένεια είναι παρούσα.

Σε περίπτωση υποψίας για κοιλιοκάκη οι αιματολογικές εξετάσεις που θα πρέπει να γίνουν είναι ο προσδιορισμός τυχών αντισωμάτων.

* Αντιγλοιαδινικά αντισώματα τύπου ανοσοσφαιρίνης Α ή G (IgA - AGA ή IgG - AGA αντίστοιχα)
* Αντισώματα έναντι του ενδομυϊου τύπου ανοσοσφαιρίνης Α (IgA - EMA)
* Αντισώματα έναντι της δικτυωτής ουσίας (ARA)
* Ιστική τρανσγλουταμινάση (TTG)
* Ταυτοποίηση HLA

-Για την ακριβή διάγνωση νεαρών ατόμων μέχρι και 20 χρονών συχνά οι ειδικοί προβαίνουν σε δειγματοληψία και βιοψία του λεπτού εντέρου.

Θεραπεία

Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη πρέπει εφ΄όρου ζωής να βρίσκονται υπό δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (ΔΕΓ). Η ΔΕΓ επιβάλλει αυστηρή αποφυγή όλων των προϊόντων που περιέχουν πρωτεΐνες από σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Αποτελεί μέχρι σήμερα τη μοναδική μέθοδο θεραπείας της κοιλιοκάκης. Με αυτό τον τρόπο μειώνονται τα αντισώματα και κατά επέκταση τα συμπτώματα που προκαλούνται από τα αντισώματα αυτά. Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη συχνά ζουν χωρίς συμπτώματα όταν αφαιρέσουν τη γλουτένη από τη διατροφή τους.

Βιοχημική παρακολούθηση του ασθενούς κατά τη διάρκεια της θεραπείας:

- Σίδηρος
- Φυλλικό οξύ
- Βιταμίνη Β12
- Θειαμίνη
- Νιασίνη
- Βιταμίνη Β6
- Βιταμίνη Α
- Ψευδάργυρος
- Σημαντικά λιπαρά οξεά